Przedstawiciele Koalicji Ratujmy Rzeki i Międzynarodowej Koalicji Czas na Odrę zaprezentowali we Wrocławiu Społeczny plan odnowy Odry wskazujący na niezbędne działania dla ochrony rzeki i społeczności nad nią żyjących. Raport jest owocem dwuletnich naukowych badań zrealizowanych dzięki środkom uzyskanym ze społecznej zbiórki. Plan jest odpowiedzią na katastrofalne zniszczenie ekosystemu Odry w 2022 roku, jednak jego zalecenia są też ważne wobec powodzi z 2024 roku. Ważne aby skorzystać z potencjału jaki daje natura, a nie z nią walczyć - argumentują ekolodzy.
Po apogeum kryzysu kompetencyjnego na Odrze w 2022 roku nastąpił chaos informacyjny i próba rozmywania odpowiedzialności za skalę strat. Dlatego organizacje skupione w ramach Koalicji Czas na Odrę i Koalicji Ratujmy Rzeki postanowiły podjąć się zlecenia przeprowadzenia eksperckich, niezależnych badań stanu Odry po katastrofie.
Naukowy raport został zaprezentowany w Odracentrum - pływającym na rzece w środku Wrocławia ośrodku ekologicznym. Wodujemy nasz raport właśnie tu i w tym czasie, bo katastrofy są szansą na zmianę. To okazja by też szerzej spojrzeć na kryzysowe wyzwania, przed którymi stajemy - mówi profesor Roman Żurek z zespołu prowadzącego badania. Przedstawiciele naukowców przybili do Odracentrum łodzią, z której prowadzili przez dwa sezony badania. Dostarczony raport z badań, które prowadzili, ocenia nie tylko straty i ich przyczyny, ale co ważne wskazuje też na niezbędne działania, z których część można podjąć w bliskiej perspektywie.
Przeprowadzone badania pozwoliły sformułować rekomendacje przyrodnicze, które służą odnowieniu ekosystemu Odry. Zdaniem badaczy dla zapewnienia efektywności proponowanych działań szczególnie niezbędne jest ograniczenie presji ze strony zanieczyszczeń, w tym w szczególności zasolonych wód kopalnianych i ścieków (przemysłowych, komunalnych, rolniczych). Wszelkie działania powinny polegać głównie na nieingerowaniu w naturalne procesy odbudowy ekosystemu np. w postaci rezygnacji z budowy kolejnych stopni wodnych, regulacji, umocnień brzegowych.
Działania dla odnowy Odry powinny być uzupełniane o aktywne formy wspierania ekosystemu opisane szczegółowo w treści raportu. Do najistotniejszych działań naprawczych należą: przyspieszenie powrotu rodzimych gatunków małży, umożliwienie dwukierunkowej migracji ryb poprzez udrożnienie bądź likwidację istniejących barier migracyjnych na Odrze i dopływach, ze szczególnym uwzględnieniem odcinków ujściowych oraz przyspieszenie odbudowy populacji ryb poprzez czasowy zakaz połowów komercyjnych na Odrze oraz ograniczenie wędkarstwa poprzez zakaz odławiania ryb w wymiarach tarłowych.
Zdaniem autorów przedstawione w raporcie rekomendowane działania stanowić powinny część szerszego programu renaturyzacji koryta i doliny Odry. Szczególnie istotne jest: przywrócenie łączności rzeki z terenami zalewowymi i starorzeczami, zwiększenie możliwości okresowych zalewów oraz prowadzenie zrównoważonej gospodarki wodnej. Działania takie służyć będą nie tylko powstrzymaniu zagrożenia ze strony „złotej algi”, ale też ograniczą skutki suszy i powodzi.
Według raportu Komisji Europejskiej masowa śmierć ryb oraz innych organizmów na Odrze w 2022 roku była największą tego typu katastrofą przyrodniczą w historii zjednoczonej Europy. Bez względu na końcową ocenę skali katastrofy nie ma wątpliwości, że w pamiętnym 2022 roku zawiodło państwo. Dlatego właśnie teraz potrzebujemy pilnych ale też trwałych działań dla Odry, nie tylko w aspekcie zniszczenia jej ekosystemu, ale i powodzi - zauważa Radosław Gawlik z Koalicji Ratujmy Rzeki . Odra to nie choroba - to jedna z największych rzek w zjednoczonej Europie. Czas uzdrowić naszą rzekę - podsumowuje Krzysztof Smolnicki z Koalicji Czas na Odrę.
Pełen raport z badań wraz z wnioskami rekomendacjami niezbędnych działań znaleźć można na stronach:
http://www.ratujmyrzeki.pl/dokumenty/SPOLECZNY_PLAN_ODNOWY_ODRY_raport_final_druk.pdf
i https://odra.pl/2024/10/raport/
Relacja z briefingu medialnego na FB:
https://www.facebook.com/Fundacja.EkoRozwoju/videos/27449415061338640